Birçok insan kalp problemlerinden, artritten ve hatta kanserden muzdariptir ve bu hastalıklara karşı gerekli ilaçları kullanmak mecburiyetindedir. Ne var ki tam da bu ilaçlar akciğerde ciddi hasarlara sebep olabilmektedir.
Yazar: Carina Rehberg
İlaçlar akciğer hastalıklarına sebep olabilir
Akciğer hastalıkları günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır. Sigara içmek genellikle bunun bir nedenidir. Ancak sigara içmeyenler de sıklıkla akciğer hastalıklarına yakalanıyorlar. Bunun nedenleri İngiltere’de birçok üniversiteden araştırmacının da dahil olduğu sistematik bir çalışma iki araştırma kuruluşu nezdinde 27 ilaç ve bunların akciğer üzerindeki olumsuz etkileri araştırıldı.
Kalp ve eklem sorunları veya kanser için rutin olarak reçete edilen birçok ilaç akciğerlere öyle bir zarar verebilir ki ilaca bağlı interstisyel akciğer hastalığı (İng. DIILD) oluşur.
Akciğere zarar veren ilaçlar sıklıkla reçete edilir
İnterstisyel akciğer hastalığı çeşitli akciğer hastalıklarını kapsayan bir grubu tanımlar. Bir farkla ki bu gruptaki hastalıklar KOAH’da olduğu gibi (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) bronşları değil alveolleri etkiler ve akciğer dokusunda inflamatuar değişikliklere sebep olurlar. Örnek olarak pulmoner fibröz da bu gruba dahil bir hastalıktır. Tüm akciğer hastalıklarında ortak olan, spesifik olmayan belirtiler yaşanır: Özellikle kronik öksürük ve nefes darlığı gibi.
Akciğer uzmanı Dr. Nazia Chaudhuri etrafındaki araştırmacılar Journal of Clinical Medicine’de İlaçların bugüne kadar tahmin edilenden çok daha fazla insanı akciğer hastası yaptığını yazıyorlardı. Yani tahmin edilenden çok daha sık yaşanan bir yan etki söz konusuydu. Yan etkinin çokluğu bu ilaçların yaygın olan kalp problemlerine, kanser ve artritt gibi hastalıklara karşı sık kullanılmasından kaynaklanıyordu.
“Doktorlar birçok ilacın akciğerlere olası zararlı etkilerinin farkında olmalıdır.” diyor Chaudhuri.
“Özellikle yeni ilaçların yan etkilerinin hafife alınması çok güçlü bir problem teşkil ediyor. Dolaysıyla bu yan etkileri ortadan kaldırmak için akciğer hasarı oluşmadan önce bunları tanıyacak yöntemler geliştirilmelidir”
Güçlü yan etkileri olan 27 ilaç
Araştırmacılar ilaçların yan etkilerinin sebep olduğu akciğer hastalıklarının nasıl oluştuğunu anlamak için verileri 156 bilimsel çalışmadan alınan 6.200 hastanın değerlerini analiz etti. Trajik olan bu yan etkilerin sebep olduğu akciğer hasarlarının yıllar sonra ortaya çıkmasıdır. Böyle olunca hasta da doktor da sıkıntının yıllar önce kullanılan ilaçla ilişkili olabileceğini göremiyor ve hesaplamıyor. Bu aynı zamanda yan etkilerin anlaşılmasının ilacın piyasaya sürülmesinden yıllar sonra olacağı manasına geliyor.
Kronik akciğer hastalıklarına sebep olabilen 27 ilaçlar:
• Bleomycin (kanser için antibiyotik)
• gemsitabin (kanser için kemoterapi)
• Erlotinib (akciğer ve pankreas kanseri)
• Gefitinib (bronş kanseri)
• Panitumumab (kolon kanseri)
• cetuximab (kolon kanseri)
• everolimus (kanser)
• Temsirolimus (böbrek kanseri)
• Sirolimus (bağışıklığı baskılayıcı, yaklaşık olarak sonra Organ nakilleri)
• Ipilimumab (cilt kanseri)
• Nivolumab (akciğer ve cilt kanseri)
• Pembrolizumab (çeşitli tümörler)
• atezolizumab (kanser)
• avelumab (kanser)
• Durvalumab (kanser)
• İrinotekan (kolon kanseri)
• Pemetrexed (kanser, palyatif kemoterapi)
• Metotreksat (kanser, otoimmün hastalıklar, romatizma)
• Infliximab (Crohn hastalığı gibi otoimmün hastalıklar Crohn’s, ülseratif kolit, romatoid artrit vb.)
• Etanersept (romatizma, sedef hastalığı)
• Adalimumab (Crohn hastalığı gibi otoimmün hastalıklar Crohn hastalığı, sedef hastalığı, romatoid artrit vb.)
• Golimumab (kronik inflamatuar barsak hastalığı, Romatizmal eklem iltihabı)
• Leflunomid (romatizma için bağışıklık bastırıcı)
• Amiodaron (aritmiler)
• Nitrofurantoin (idrar yolu enfeksiyonları için antibiyotik)
• Distamisin (kanser için antibiyotik)
• Karbamazepin (saraya karşı antikonvülsan, aynı zamanda psikolojik bozukluklar)
Dünya genelinde etkilenen milyonlar
Her yıl dünya genelinde 4,1 ila 12,4 milyon DIILD teşhisi yapılmaktadır. Ölüm oranı %50 gibi çok yüksektir.
Bu alanda etkisi tartışmalı olmasına rağmen genellikle DIILD hastalarına steroid (kortizon) verilir.
Araştırmanın yazarlarından Prof. John Waterton “Bu sahada yan etkilerin iyice araştırılmadığını” söylüyor. “Ama ilaçların yan etkilerinin söylenenlerden çok daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Bu kadar insanın zarar gördüğü ilaçların yan etkilerini çok daha erken tespit etmemiz gerekmektedir.”
Tetikte kalın – yan etkiler önleyin
Doktorlar kritik ilaçların kullanımında, daha doğrusu bütün ilaçların kullanımında, hastalarının sağlık durumunu göz önünde bulundurmalıdırlar. Olabilecek yan etkileri hesaplamalıdırlar.
Kaynak: Zentrum der Gesundheit
Tercüme: Hasan Yılmaz